Veelgestelde vragen

Ja. Een gemeente is verplicht om een dienst gemeenschapswachten in te stellen vanaf het moment dat zij beslist om – rechtstreeks of onrechtstreeks – beambten aan te werven die één of meerdere activiteiten zoals bepaald door de wet op de gemeenschapswachten zullen uitoefenen. 

In de omzendbrief PREV 32 kan u het volgende terugvinden met betrekking tot de functie van gemeenschapswacht:
Elke persoon die rechtstreeks of onrechtstreeks tewerk wordt gesteld door een gemeente en de opdrachten vermeld in de wet op de gemeenschapswachten als kernopdracht uitvoert, wordt beschouwd als gemeenschapswacht. 
Onder “rechtstreeks of onrechtstreeks tewerkgestelden” wordt verstaan:
-    de beambten die rechtstreeks door de gemeente worden aangeworven via een arbeidsovereenkomst (bediende, arbeider, activa-statuut, contingent startbaan…);
-    de beambten die in het verleden onrechtstreeks door de gemeente werden aangeworven via een PWA-agentschap;
-    de beambten aangeworven via een door bepaalde gemeenten opgerichte rechtspersoon.

Ondertussen zijn er weinig gemeenschapswachten die nog werken binnen het PWA –statuut. Bovendien wordt er niet meer gesproken van PWA maar werd dit ondertussen omgedoopt tot wijk-werken. 
 

Een gemeente is verplicht om een dienst gemeenschapswachten in te stellen vanaf het moment dat zij beslist om beambten aan te werven die één of meerdere activiteiten van gemeenschapswachten zullen uitoefenen. Als oplossing voor de problematiek van kleinere gemeenten voorziet de wet van 13 januari 2014 die de wet op de gemeenschapswachten wijzigt in de mogelijkheid om een ”meergemeentelijke dienst gemeenschapswachten” op te richten. 

Richtlijnen en voorwaarden omtrent de oprichting van een (meergemeentelijke) dienst gemeenschapswachten kan u terugvinden in het artikel 6/1 van de wet op de gemeenschapswachten. 
 

Het staat een stad of gemeente volledig vrij om ervoor te kiezen gemeenschapswachten aan te werven. 

Voornaamste regelgeving: 

-    De wet van 15 mei 2007 tot instelling van de functie van gemeenschapswacht, tot instelling van de dienst gemeenschapswachten en tot wijziging van artikel 119bis van de nieuwe gemeentewet, gewijzigd door de wet van 13 januari 2014.
-    Omzendbrief PREV 32 van 3 mei 2010 – Omzendbrief waarbij uitleg verschaft wordt bij de functie van gemeenschapswacht en bij de instelling van de dienst gemeenschapswachten.  
-    Koninklijk Besluit van 15 mei 2009  tot bepaling van de opleidingsvoorwaarden waaraan de gemeenschapswachten moeten voldoen, evenals de modaliteiten tot aanwijzing van de opleidingsinstellingen en tot erkenning van de opleidingen, gewijzigd door het Koninklijk Besluit van 13 januari 2016.
-    Ministerieel Besluit van 7 december 2008 betreffende de werkkleding en het embleem van de gemeenschapswachten.
-    Ministerieel Besluit van 14 september 2020 tot bepaling van het model van identificatiekaart van de gemeenschapswachten en de gemeenschapswacht-vaststeller.
-    Koninklijk Besluit van 14 augustus 2021 betreffende de organisatie van het psychotechnisch onderzoek voor de gemeenschapswacht en de gemeenschapswacht-vaststeller.
-    Ministeriële omzendbrief betreffende de identificatiekaarten van de gemeenschapswachten en de gemeenschapswacht-vaststellers.
-    Koninklijk besluit van 19 december 2021 tot wijziging van het koninklijk besluit van 15 mei 2009 tot bepaling van de opleidingsvoorwaarden waaraan de gemeenschapswachten moeten voldoen, evenals de modaliteiten tot aanwijzing van de opleidingsinstellingen en tot erkenning van de opleidingen.   

Enkele belangrijke punten:

-    De wet van 15 mei 2007 heeft geen betrekking op het arbeids- en sociaal statuut van de gemeenschapswachten(-vaststellers). De gemeente kan opteren voor het sociaal dispositief van haar keuze en kan zo aan deze beambten het statuut toekennen dat zij het meest geschikt acht. 
-    De opdrachten die de gemeenschapswachten kunnen uitoefenen en het werkterrein waarop zij dit kunnen doen, staan (limitatief) opgesomd in de wet en verduidelijkt in de omzendbrief.
Ook de bevoegdheden van de gemeenschapswachten en de uitoefeningsvoorwaarden voor de functie van gemeenschapswacht zijn hierin opgenomen.
-    Vanaf het moment dat een gemeente beslist om beambten aan te werven die één of meerdere activiteiten zoals bepaald door de wet op de gemeenschapswachten zullen uitoefenen, is een gemeente verplicht om een dienst gemeenschapswachten op te richten en het gemeenteraadsbesluit tot oprichting van de dienst gemeenschapswachten binnen de drie maanden nadat het besluit werd genomen over te maken aan de minister van Binnenlandse Zaken. 
 

De  wet  van 15 mei 2007 is niet regulerend op het vlak van het arbeidsstatuut, noch op het vlak van het sociaal statuut van de  gemeenschapswachten. 
De wet regelt dus niets met betrekking tot het statuut waaronder de gemeenschapswachten aangeworven zijn of zullen worden aangeworven: hierin wordt de autonomie van de gemeente gerespecteerd. 

De gemeente kan dus opteren voor het sociaal dispositief van haar keuze en kan zo aan de  beambten het statuut toekennen dat zij het meest geschikt acht.
De loonschalen van de gemeenschapswachten zullen dan ook afhankelijk zijn van het statuut, de  werktijden, enz.. waaronder de lokale overheid haar gemeenschapswachten heeft aangeworven of wenst aan te werven.
 

Het is niet meer mogelijk om in te stappen op een overeenkomst met betrekking tot gemeenschapswachten. 
De lijst met steden en gemeenten die kunnen genieten van een bepaalde subsidie voor de gemeenschapswachten werd reeds een aantal jaar geleden bepaald.

Ondertussen werd de financiering hiervan bovendien overgeheveld naar de gewesten. 
 

Dit omvat alle plaatsen waar publiek toegang heeft ofwel vanwege de aard van de plaats (of zoals de wetgever stelt omdat ze geacht worden gewoonlijk toegang te hebben tot die plaats) ofwel doordat een geïndividualiseerde band tussen de inrichter en de genodigde aanwezig is.

Artikel 4 van het KB van 15 mei 2009 tot bepaling van de opleidingsvoorwaarden waaraan de gemeenschapswachten moeten voldoen, evenals de modaliteiten tot aanwijzing van de opleidingsinstellingen en tot erkenning van de opleidingen bepaalt het volgende:

“De aanwezigheid kan als regelmatig beschouwd  worden, indien de eventuele gerechtvaardigde afwezigheden niet meer bedragen dan twintig procent van het totaal aantal lesuren. Ingeval van niet-gerechtvaardigde afwezigheid, wordt de volledige opleiding niet gevalideerd.”

Een kandidaat mag dus deelnemen aan de examens als hij niet meer dan 20% gerechtvaardigde afwezigheid (bv. ziekte met attestatie van dokter) kende tijdens de volledige opleiding én geen enkele onwettige afwezigheid. 
Vanaf dat iemand meer dan 20% afwezigheid en/of één onwettige afwezigheid kent, dient de volledige opleiding opnieuw gevolgd te worden.
 

In het verleden diende enkel de persoon die gemeenschapswacht-vaststeller wilde worden te slagen voor het examen. De kandidaat gemeenschapswacht diende enkel te kunnen aangeven dat hij op regelmatige basis de opleiding had gevolgd. Hij diende dus niet voor het examen te slagen. 

Met de wet van 30 juli 2018 is deze procedure echter gewijzigd en dient elke gemeenschapswacht sedert 1 oktober 2019 te slagen voor het examen. 

Meer informatie inzake de procedure bij o.a. niet slagen, kan teruggevonden worden in het KB van 19 december 2021 tot wijziging van het koninklijk besluit van 15 mei 2009 tot bepaling van de opleidingsvoorwaarden waaraan de gemeenschapswachten moeten voldoen, evenals de modaliteiten tot aanwijzing van de opleidingsinstellingen en tot erkenning van de opleidingen.   
 

Dit attest voldoet aan de voorwaarden inzake opleiding en vorming en volstaat dus om de taak van gemeenschapswacht uit te voeren (indien de kandidaat ook aan de andere aanstellingsvoorwaarden (artikel 8 van de wet van 15 mei 2007) voldoet uiteraard).

Bijkomende informatie
Met betrekking tot de Veiligheidsopleidingen Secundair Onderwijs (VOSO) zijn er twee mogelijkheden, afhankelijk van het feit of de kandidaat beroeps- dan wel technisch secundair onderwijs gevolgd heeft.

In het BSO gaat het over het 7e jaar Veiligheidsberoepen: afgestudeerden uit deze richting behalen naast het attest gemeenschapswacht ook onder andere een attest voetbalsteward of bewakingsagent.

In het TSO is er een Se-n-Se Integrale Veiligheid: afgestudeerden uit deze richting behalen onder andere een attest leidinggevende bewakingssector, of attesten die doorstroming naar politie- of brandweeropleiding mogelijk maken, maar geen attest gemeenschapswacht.

Wanneer kandidaten solliciteren voor de functie van gemeenschapswacht is het dus belangrijk steeds een kopie van het diploma en de behaalde attesten op te vragen, zodat men kan nagaan of de persoon uit het BSO of TSO komt. 
Enkel diegenen die uit het 7e jaar Veiligheidsberoepen van het BSO komen, en dus over het attest gemeenschapswacht beschikken, mogen zonder meer aangeworven worden als gemeenschapswacht en – indien ze als gemeenschapswacht-vaststeller ingeschakeld zullen worden – rechtstreeks deelnemen aan de opleiding GAS. 
De personen die uit het TSO komen moeten wel de basisopleiding gemeenschapswacht volgen.

Steden en gemeenten die hierover een concrete vraag hebben mogen ons steeds het attest van betrokkene overmaken via [email protected] en dan kijken we met plezier na of het diploma of attest van deze persoon voldoet om zonder bijkomende opleiding aangeworven te worden.
 

Voor het uitoefenen van de functie van gemeenschapswacht is er geen diplomavereiste vastgelegd. Het staat de gemeente dus vrij het vereiste diplomaniveau te bepalen.

Dit geldt enkel voor de gemeenschapswacht, niet voor de gemeenschapswacht-vaststeller.