Een gemeenschapswacht die aan de schoolpoort het verkeer regelt … Burgers en veiligheidsprofessionals komen elke dag met elkaar in contact. Voor de burger is het niet altijd duidelijk wat er kan en wat er mag tijdens deze interventies. Omgekeerd zijn veiligheidsprofessionals zich niet altijd bewust van de impact van hun optreden. Tijdens een conferentie in het kader van het project ‘Wederzijds respect’ gingen veiligheidsprofessionals en burgers met elkaar in debat over deze thematieken en wisselden ze ervaringen uit. Uit hun gesprekken kwamen enkele concrete aanbevelingen om de relatie tussen burgers en veiligheidsprofessionals te verbeteren.
Bont gezelschap
Het was een bont gezelschap dat haar opwachting maakte in het Atomium: de paarse, blauwe, rode en oranje uniformen van gemeenschapswachten, politie, brandweer, voetbalstewards en veiligheidsagenten sprongen in het oog. Daartussen gewone burgers van over het hele land, studenten, werknemers en gepensioneerden. Samen gingen ze in gesprek met elkaar en bedachten de deelnemers oplossingen om de wederzijdse relatie tussen burgers en veiligheidsprofessionals te verbeteren.
Deze relatie verloopt immers soms gespannen. Als een reactie op een aantal incidenten, werd vorig jaar daarom de campagne Wederzijds Respect gelanceerd. Met deze campagne nam de FOD Binnenlandse Zaken samen met de politie haar verantwoordelijkheid om dit vertrouwen te herstellen met een positief, verbindend verhaal waarin onderlinge kennismaking en een open dialoog centraal staan. “Wederzijds respect voor elkaar zou een evidentie moeten zijn. Jammer genoeg blijkt dat niet altijd het geval. Zeer recent was er nog het betreurenswaardig incident in Charleroi waarbij een ambulancier werd aangevallen met een mes. Dergelijke incidenten versterken mij in de overtuiging van de noodzaak van de campagne ‘Wederzijds respect’. Om vertrouwen op te bouwen is een positieve dialoog onontbeerlijk. De uiteindelijke boodschap is: wie elkaar beter kent, respecteert elkaar meer”, aldus minister Verlinden.
Dialoog
In het Atomium werd deze dialoog op grote schaal gevoerd. In aanwezigheid van enkele hoofdrolspelers uit het Belgische veiligheidslandschap: naast minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden waren ook Jurgen De Landsheer (Korpschef politiezone Zuid), Kathleen Stinckens (Comité P), Thierry Gillis (AIG), kolonel Pierre Menu (brandweer), Delphine Beatse en Hendrik Vanderkimpen (private veiligheid) aanwezig. Samen met aantal burgers gingen de veiligheidsprofessionals, deelden ze ervaringen over verschillende onderwerpen. Hoe kan de negatieve beeldvorming over veiligheidsprofessionals op sociale media worden verbeterd? Hoe kan de klachtenprocedure voor burgers transparanter en eenvoudiger worden gemaakt? Welke acties kan de overheid ondernemen om de wederzijdse toenadering tussen de burgers en de veiligheidsberoepen te verbeteren? Uit de gesprekken kwam naar voor dat bijna elke veiligheidsberoep te maken krijgt met burgers die hun interventies filmen en op de sociale netwerken zetten. Toch ervaren ze dat niet louter negatief, op voorwaarde dat het filmen met de juiste intenties gebeurt. Wanneer ze hun werk goed doen, voelen veiligheidsprofessionals zich fier als dat werk in beeld wordt gebracht. Het filmen zet echter soms ook een druk op de veiligheidsprofessionals, waardoor een interventie daardoor soms negatief uitdraait.
Ook blijken vooroordelen nog steeds een groot probleem. Veiligheidsprofessionals voelen zich soms verkeerd begrepen omdat er binnen de samenleving misverstanden heersen over wat hun taken en verantwoordelijkheden zijn. Jongeren vinden het dan weer jammer dat ze door veiligheidsprofessionals als een potentiële bron van problemen worden gezien.
Concrete aanbevelingen
De deelnemers kwamen ook met enkele concrete aanbevelingen om de band tussen de burger en de veiligheidsprofessionals te verbeteren. Een verhoogde inzet van nabijheidspolitie, met politiepatrouilles die te voet of met de fiets door de wijken gaan en gemakkelijk benaderbaar zijn door de politie, was een vaak gehoorde oproep. Daarnaast zijn er volgens de deelnemers ook meer samenwerkingsverbanden nodig tussen de verschillende veiligheidsberoepen. Een platform waarop alle veiligheidsberoepen informatie en goede praktijken kunnen uitwisselen, werd als mogelijkheid gesuggereerd. Ook is het belangrijk om in te zetten oplaagdrempelige contacten: politieagenten die in scholen komen spreken, brandweermannen die demonstraties geven aan verenigingen... Hoe meer de burger en de veiligheidsberoepen in positieve contexten met elkaar in aanraking komen, hoe beter ze elkaar leren kennen en hoe groter het vertrouwen wordt.
Ook is één van de conclusies van de conferentie dat de positieve impact van beelden op sociale media niet mag worden onderschat. Beelden van geslaagde reddingspogingen door de brandweer kunnen virtueel gaan. Ludieke TikTok-filmpjes van politieagenten kunnen een band creëren met jongeren. Ook is het belangrijk om zowel de burger als de veiligheidsprofessionals beter te informeren over het wettelijk kader rond het filmen van interventies. Ten slotte is het ook belangrijk om klachtenprocedures bekender en transparanter te maken. Het moet voor de burger duidelijk zijn waar hij met welke klacht terecht kan en hoe die klacht wordt opgevolgd. Daarnaast zou het geven van felicitaties en complimenten gestimuleerd moeten worden.
De gesprekken op deze conferentie waren voor de verschillende deelnemers heel waardevol. Jongeren waren blij dat ze op een andere manier leren kennen en echt de mogelijkheid kregen om in dialoog te gaan. Ook de veiligheidsprofessionals vonden het inspirerend om met burgers en de andere veiligheidsberoepen, waarmee ze anders weinig of niet in contact komen, deze belangrijke thematieken te bespreken.
Wat nu?
Deze aanbevelingen worden door de ADVP nu gebundeld en geanalyseerd. Binnenkort kan je op wederzijdsrespect.be meer lezen over de resultaten! Later dit jaar zal deze dialoog ook op lokaal niveau worden gevoerd. Het is de bedoeling om zoveel mogelijk burgers en veiligheidsprofessionals bij dit debat te betrekken en op die manier van onderuit te blijven werken aan de band met elkaar.
Daarnaast werkt de AD Veiligheid en Preventie momenteel aan een informatiecampagne. Die campagne beoogt om de wederzijdse rechten en plichten van burgers en veiligheidsprofessionals tijdens interventies breder bekend te maken. Om de interactie tussen veiligheidsprofessionals en de burger zo goed mogelijk te laten verlopen, is het immers belangrijk om de burger te informeren en sensibiliseren over wat er en kan en wat er mag tijdens interventies.
