Vaste en tijdelijk vaste bewakingscamera's

Vóór de plaatsing

Het gebruik van bewakingscamera's brengt een binnendringing in het privéleven en een verwerking van persoonsgegevens met zich mee.  Meestal zijn de personen immers herkenbaar op de beelden.

Alvorens over te gaan tot de plaatsing van bewakingscamera's, moet men zich verschillende vragen stellen:

• Waarom wil ik bewakingscamera's plaatsen?  Welke zijn de doeleinden ervan?
• Zijn bewakingscamera's het beste middel om mijn doelstelling te bereiken? Zijn er geen andere middelen die minder binnendringen in het privéleven die even doeltreffend zouden zijn? (subsidiariteitsbeginsel)

Als u door de antwoorden op deze vragen beslist om bewakingscamera's te plaatsen, dan moet u zich ook afvragen of deze bewakingscamera's evenredig worden gebruikt:  “hoe mijn camera's plaatsen?”, “worden de beelden opgenomen en zo ja, hoelang?”, ... Het doel is om de camera's te gebruiken met inachtneming van het proportionaliteitsbeginsel dat vraagt om slechts persoonsgegevens te verwerken voor zover nodig om de vastgestelde doelstellingen te bereiken.  

De persoon die beslist om bewakingscamera's te plaatsen/gebruiken en die er de doeleinden van bepaalt wordt in de wet de « verwerkingsverantwoordelijke » genoemd. Dat kan een natuurlijke persoon, een rechtspersoon, een bestuur, een vereniging, ... zijn.

Vaste (tijdelijke) bewakingscamera's in een niet-besloten plaats

(art. 5 van de camerawet)

Wat de niet-besloten plaatsen betreft, voorziet de wet in een formaliteit die voorafgaat aan de plaatsing van vaste en tijdelijk vaste bewakingscamera's: de verwerkingsverantwoordelijke (die slechts een openbare overheid kan zijn) neemt de beslissing om deze camera's te plaatsen pas na het positief advies te hebben verkregen van de gemeenteraad van de gemeente waar de plaats zich bevindt.  Deze laatste zal zijn advies slechts formuleren na de korpschef van de betrokken politiezone te hebben geraadpleegd.

• Indien het gaat over vaste bewakingscamera's: de verwerkingsverantwoordelijke dient zijn aanvraag in bij de gemeenteraad door hem alle nodige informatie over zijn project te verschaffen (wettelijke basis, doeleinde, plaats van de camera's, bewaringstermijn, veiligheidsmaatregelen, informatie over de gefilmde personen, contactpunt,...).
• Indien het gaat over tijdelijk vaste bewakingscamera's: bovenop de voornoemde informatie moet de verwerkingsverantwoordelijke in zijn aanvraag de bijzondere doeleinden van deze camera's verduidelijken en, indien zij bedoeld zijn om te worden verplaatst, de perimeter waarbinnen deze verplaatsingen gebeuren.  Deze perimeter kan overeenstemmen met het volledige grondgebied van de betrokken gemeente.

Voor de tijdelijke vaste bewakingscamera's bepaalt de gemeenteraad de geldigheidsduur van zijn positief advies.  Dit advies is hernieuwbaar op gemotiveerd verzoek.

Uitzondering op de vereiste van een positief advies van de gemeenteraad: de camerabewaking van een autosnelweg of een niet-gemeentelijke weg

In dit geval wordt alleen de betrokken politiedienst geraadpleegd (bijv.: de wegpolitie voor de autosnelwegen) 

Plaatsing

Pictogram

De verwerkingsverantwoordelijke moet aan de ingang van de bewaakte plaats een pictogram aanbrengen dat aangeeft dat er camerabewaking plaatsvindt. Op die manier is iedereen die de plaats betreedt verwittigd dat er camera's aanwezig zijn.  De wet gaat zelfs verder, want zij bepaalt dat door een plaats te betreden waar een pictogram aangeeft dat er camerabewaking plaatsvindt, de gefilmde persoon zijn voorafgaande toestemming geeft om te worden gefilmd.  

• Wanneer het pictogram wordt geplaatst zoals voorgeschreven door de wet en haar koninklijk besluit van 10 februari 2008, is er dus geen sprake van heimelijk gebruik van bewakingscamera's, zelfs indien de bewakingscamera's niet rechtstreeks zichtbaar zijn.

Het model, de afmetingen en de vermeldingen die op het pictogram moeten voorkomen, worden bepaald bij koninklijk besluit van 10 februari 2008. 

Uitzondering: de natuurlijke persoon die een bewakingscamera plaatst om de binnenkant van zijn privéwoning te filmen (voor persoonlijke en huiselijke doeleinden).  Dat laat hem toch niet toe om heimelijk camera's te gebruiken!

Om meer te weten over het pictogram, klik hier.

Richting van de camera's

De wet bepaalt dat "De verwerkingsverantwoordelijke erop toeziet dat de bewakingscamera of -camera’s niet specifiek gericht worden op een plaats waarvoor hij niet zelf de gegevens verwerkt (…)".

Dit betekent dat de camera's moeten worden gericht naar de plaats waarvan het toezicht valt onder de bevoegdheid van de verwerkingsverantwoordelijke.

Waarom gebruikt de wet de term "specifiek"? Om de verwerkingsverantwoordelijke in staat te stellen om op de beelden een deel van een plaats te laten verschijnen waarvan hij de gegevens niet verwerkt, voor zover het onvermijdelijk is anders te doen.

Bijvoorbeeld: ik film het uitstalraam van mijn winkel, mijn camera is gericht naar mijn uitstalraam en niet naar het voetpad, maar een deel van het voetpad verschijnt op de beelden. 

Wat de niet-besloten plaatsen betreft:

Voor de niet-besloten plaatsen wordt er een uitzondering gemaakt op deze regels als de verwerkingsverantwoodelijke “daarvoor expliciet de toestemming heeft van de verwerkingsverantwoordelijke van de betrokken plaats”. Dit akkoord zal bij voorkeur schriftelijk zijn, om te beschikken over een duidelijke toestemming die kan worden bewezen. 

Bijvoorbeeld: De gemeente plaatst camera's in een straat om overlast te voorkomen en vast te stellen en één van de bewakingscamera's wordt naar een café gericht.  Indien de uitbater van het café zijn uitdrukkelijk akkoord geeft, kan de bewakingscamera in deze positie blijven staan.  Zonder dit akkoord zal de gemeente dit café (de ingang, de vensters) technisch moeten verbergen op de beelden. 

Wat de besloten plaatsen betreft:

Voor de besloten plaatsen moeten 2 preciseringen worden aangebracht voor deze regel:

• Eerst en vooral een uitzondering die betrekking heeft op bepaalde specifieke gevallen: op bepaalde plaatsen die een bijzonder risico voor de veiligheid inhouden en die bij koninklijk besluit zijn bepaald, kunnen de bewakingscamera's gericht worden op de perimeter rechtstreeks rond de plaats.
• Vervolgens een precisering van de regel:  na te hebben voorzien dat de camera's niet specifiek worden gericht op een plaats waarvoor de verwerkingsverantwoordelijke niet zelf de gegevens verwerkt, wordt gepreciseerd dat "In geval van bewaking van een ingang van een (niet) voor het publiek toegankelijke besloten plaats, tegenover een niet-besloten plaats of een voor het publiek toegankelijke besloten plaats, worden de bewakingscamera of camera’s zo gericht dat de opnamen op die plaats tot het strikte minimum worden beperkt."

Waarom deze precisering?

Zoals hierboven gezegd, stelt de term "specifiek" de verwerkingsverantwoordelijke in staat om op de beelden een deel van een plaats te laten verschijnen waarvan hij de gegevens niet verwerkt, voor zover het onvermijdelijk is anders te doen.  Met deze precisering dringt de wetgever aan op het feit dat, indien dat het geval is, het filmen van deze plaats waarvoor men niet verantwoordelijk is, tot het strikte minimum moet worden beperkt. Op de beelden moet men enkel het minimale gedeelte laten verschijnen dat nodig is om te voorkomen dat de beelden onbruikbaar worden gemaakt.

Bijvoorbeeld: ik wil de ingang van mijn huis bewaken, die is gelegen tegenover het voetpad (ik heb geen pad of tuin voor mijn huis, mijn deur geeft rechtstreeks uit op het voetpad):  als ik alleen mijn deur film, dan laten mijn beelden mij niet toe om mijn doel te bereiken om de ingang van mijn huis te bewaken. Ik ga dus op mijn beelden een klein deel van het voetpad laten verschijnen, waarbij ik ervoor zorg dat dit zo klein mogelijk is.

Voor de voor het publiek toegankelijke besloten plaatsen: public view

Voor de voor het publiek toegankelijke besloten plaatsen laat de wet de verwerkingsverantwoordelijke toe om "in de nabijheid van een bewakingscamera, een controlescherm te plaatsen dat openbaar in real time de beelden, verzameld door de bewakingscamera waarbij het controlescherm wordt geplaatst, verspreidt".

Men beoogt hier wat men in de praktijk «public view» noemt. Deze praktijk is gangbaar aan de ingangen van grootwarenhuizen en winkels.

Het kan gaan om een kleine monitor of om een groter scherm; in elk geval kunnen de aldus in het openbaar verspreide beelden enkel beelden zijn die worden verzameld door de camera waarnaast het scherm wordt geplaatst.

Bijvoorbeeld: het scherm geplaatst aan de ingang van de winkel gaat slechts de beelden van de bewakingsacamera van de ingang verspreiden; het scherm geplaatst in het «multimedia» rek zal slechts de beelden van de bewakingscamera van dit rek verspreiden. 

Deze praktijk heeft tot doel het door het pictogram gegeven bewakingswaarschuwingssignaal te versterken en zo de gefilmde personen nog duidelijker te informeren. Zij materialiseert het doeleinde inzake preventie van misdrijven.

Aangifte en register

Aangifte

De verwerkingsverantwoordelijke moet uiterlijk de dag vóór de ingebruikneming van zijn bewakingscamera's, zijn bewakingscamera's aangeven bij de politiediensten.  Deze aangifte moet vervolgens worden bijgewerkt wanneer er een verandering wordt aangebracht aan het camerabewakingssysteem (verwijderen of toevoegen van camera's, wijziging van de bewaringstermijn,...).

• Deze aangifte gebeurt via de applicatie www.aangiftecamera.be en moet jaarlijks worden gevalideerd.
• Uitzondering: de natuurlijke persoon die een bewakingscamera plaatst om de binnenkant van zijn privéwoning te filmen (voor persoonlijke en huiselijke doeleinden).

Om meer te weten over de aangifte, klik hier.

Register met de beeldverwerkingsactiviteiten

De verwerkingsverantwoordelijke heeft de verplichting om naast deze aangifte een register met beeldverwerkingsactiviteiten (bij hem) bij te houden. 

Dit register moet een schriftelijke vorm aannemen en kan elektronisch zijn.  Het zal, op verzoek, ter beschikking worden gesteld van de gegevensbeschermingsautoriteit en de politiediensten.

Uitzondering: de natuurlijke persoon die een bewakingscamera plaatst om de binnenkant van zijn privéwoning te filmen (voor persoonlijke en huiselijke doeleinden).

Om meer te weten over dit register en de inhoud ervan, klik hier.

Camera- en beeldgebruik

Bekijken in real time

Wat de niet-besloten plaatsen betreft

Doeleinden:

Wanneer er bewakingscamera's worden geplaatst in niet-besloten plaatsen (de openbare weg), gebeurt het bekijken in real time uitsluitend 

• Onder toezicht van de politiediensten
• Met als doel de bevoegde diensten (politiediensten, hulpdiensten,...) toe te laten onmiddellijk tussen te komen bij misdrijf, schade, overlast of ordeverstoring en deze diensten zo goed mogelijk te sturen in hun optreden.

Door wie?

• Door de bewakingsagenten in het kader van artikel 115 van de wet tot regeling van de private en de bijzondere veiligheid;

• Door de personen vastgesteld bij koninklijk besluit van 9 maart 2014 : de agenten van politie, de leden van het administratief en logistiek kader van de politiediensten (CALOG) en de militairen overgeplaatst naar het CALOG. 

Hebben eveneens toegang in real time tot de beelden de overheden en diensten bevoegd voor 

• het coördineren van de veiligheid bij belangrijke evenementen die een impact kunnen hebben op de openbare orde en de veiligheid van de bevolking en
• het opvolgen van de evolutie van de noodsituaties om het beheer ervan te coördineren.

Men beoogt overheden, diensten en personen die hierin een rol moeten spelen, desgevallend bijeengebracht in crisis- of coördinatiestructuren op lokaal, provinciaal of nationaal niveau, zoals de operationele commandoposten, de coördinatiecomités en de nationale crisiscellen (minister van Binnenlandse Zaken, leden van het openbaar ministerie, de provinciegouverneur, de burgemeester, of hun gemachtigden, de ambtenaar belast met de noodplanning en de diensten die optreden in het kader van de betrokken disciplines (hulpverleningszones, operationele eenheden van de civiele bescherming, gezondheidsinspecteur, …)).

Wat de besloten plaatsen betreft

Het bekijken in real time is enkel toegelaten met als doel een onmiddellijk ingrijpen mogelijk te maken bij misdrijf, schade, overlast of ordeverstoring.

Men blijft dus binnen de doeleinden van de bewakingscamera's, met name de bewaking en het toezicht met als doel misdrijven tegen personen of goederen te voorkomen, vast te stellen, op te sporen, ...

Door wie?

Hebben slechts toegang tot de beelden de verwerkingsverantwoordelijke en de personen die handelen onder zijn toezicht.

Opgelet: het bekijken in real time kan een bewakingsactiviteit zijn!  Let er in dit geval op dat de wet van 2 oktober 2017 tot regeling van de private en bijzondere veiligheid wordt nageleefd!

Meer info over de private en bijzondere veiligheid.

Opnemen en bewaren van beelden

De beelden van de bewakingscamera's kunnen worden opgenomen, maar uitsluitend met als doel om bewijzen te verzamelen van overlast of van feiten die een misdrijf opleveren of schade veroorzaken en de daders van de feiten, de verstoorders van de openbare orde, de getuigen of de slachtoffers te zoeken en te identificeren.

Op dezelfde wijze kan de bewaringstermijn één maand niet overschrijden als de beelden niet kunnen bijdragen tot het bewijzen van een misdrijf, van schade of van overlast of tot het identificeren van een dader van de feiten, een verstoorder van de openbare orde, een getuige of een slachtoffer.

Voor bepaalde plaatsen die een bijzonder risico voor de veiligheid inhouden (bij koninklijk besluit bepaald), wordt deze bewaringstermijn tot drie maanden verlengd.