De Wet Private Opsporing vervangt de oude wet van 19 juli 1991 tot regeling van het beroep van privédetective. De nieuwe wet moderniseert het wettelijk kader voor private onderzoekers, zodat het beter aansluit bij de behoeften en uitdagingen van vandaag. Privaat speurwerk ter behartiging van een eigen belang wordt zo effectief gemaakt doch met de garantie dat fundamentele rechten van andere burgers niet geschaad worden.
Waarom een nieuwe wet?
De oude Detectivewet onderwierp privaat speurwerk gezien het delicaat karakter ervan aan regels en legde voor het eerst beperkingen en controles op ten aanzien van privédetectives. Deze wet was na meer dan 30 jaar evenwel verouderd: zij hield geen rekening met nieuwe rechtsregels, nieuwe werkwijzen en de gewijzigde mogelijkheden tot opsporing.
De nieuwe wet voorziet in een vervangend kader dat wel aangepast is aan de huidige tijdsgeest, rekening houdt met het gebruik van moderne, technologische middelen en methodes, de plaats en rol van private opsporing in het globale veiligheidsgebeuren en de actuele beginselen en rechtsprincipes inzake bescherming van de privacy en de individuele grondrechten in een democratische rechtsstaat.
De inhoud van de wet steunt op een aantal fundamentele krachtlijnen:
- Evenwicht tussen publieke en private opsporing:
De nieuwe wet corrigeert het onevenwicht tussen de strenge regels voor publieke opsporing en de relatief soepelere regels voor private onderzoekers. Dit zorgt voor een duidelijke toepassingsgebied voor beiden waarbij gewaakt wordt dat de mogelijkheden voor private onderzoekers deze van publieke speurders niet overtreffen. - Profiel-neutrale wetgeving:
De wet is ontworpen om geschikt te zijn voor alle soorten private opsporingsactiviteiten, ongeacht de specifieke expertise van de privédetective. Dit zorgt voor een gelijk speelveld tussen de private onderzoekers onderling en biedt meer duidelijkheid en flexibiliteit binnen het wettelijke kader. - Bescherming van privacy en grondrechten:
Strikte regelgeving en toezichtsmechanismen worden ingevoerd om de privacy en persoonlijke levenssfeer van individuen te beschermen tegen inbreuk door private opsporingsactiviteiten. - Behoud van kwaliteits- en betrouwbaarheidsnormen:
De nieuwe wet blijft zich richten op het handhaven van hoge kwaliteits- en betrouwbaarheidsnormen. Dit omvat eisen voor opleiding, betrouwbaarheidsonderzoek en het voorkomen van bevoegdheidsoverschrijding. - Controle en toezicht:
Er worden proactieve en reactieve controlemogelijkheden ingevoerd door de overheid om de naleving van de regels door private onderzoekers te waarborgen en de belangen van burgers te beschermen tegen misbruik.
Wat is private opsporing?
Het valt te benadrukken dat de nieuwe wet de omschrijving van wat private opsporing inhoudt niet fundamenteel wijzigt, uitbreidt of beperkt. Private Opsporing wordt in de nieuwe wet op meer logische, consequente en begrijpelijke wijze gedefinieerd in functie van de doelstelling van de wetgever. Daartoe wordt de activiteit van private opsporing gekoppeld aan de volgende cumulatieve voorwaarden:
- 1° uitgevoerd door een natuurlijk persoon;
- 2° opdracht van een opdrachtgever;
- 3° het verzamelen van inlichtingen verkregen door de verwerking van informatie over natuurlijke of rechtspersonen of aangaande de toedracht van door hen begane feiten;
- 4° die als doelstelling heeft om de verzamelde inlichtingen te verschaffen aan de opdrachtgever om diens belangen in het kader van een effectief conflict of een mogelijk conflict te vrijwaren of om verdwenen personen of verloren of gestolen goederen op te sporen.
De nieuwe wet en haar memorie van toelichting duidt ook de activiteiten die niet worden beschouwd als private opsporing of als uitzondering erkend worden. Een aantal van de activiteiten vormen een uitzondering omdat zij geregeld worden door andere wetgeving; andere activiteiten worden expliciet vermeld omdat zij niet vallen onder de voorwaarden van de definitie van private opsporing.
Meer weten?
In november 2024 organiseerde onze Algemene Directie een webinar over de nieuwe wet. De slides van de presentaties zijn beschikbaar hieronder. Hierin vind je een diepgaand overzicht van de krachtlijnen en praktische implicaties van de nieuwe wet.