Veelgestelde vragen

De wet op de gemeenschapswachten regelt enkel de functie van de gemeenschapswachten, maar heeft geen betrekking op het arbeids- en sociaal statuut van de beambten die deze functie uitoefenen. Op die wijze kan de lokale overheid opteren voor het sociaal dispositief van haar keuze en zo aan de beambten het statuut toekennen dat zij het meest geschikt acht.

Hoewel het niet expliciet verboden is in de wet, is het voor de gemeenschapswachten niet aangeraden om in de zomerperiode gekleed te gaan in een bermuda of short. De uiteindelijke beslissing ligt echter bij de lokale dienst gemeenschapswacht..

De gemeenschapswacht-vaststeller moet minstens beschikken over:

• ofwel een diploma hoger secundair onderwijs,
• ofwel een getuigschrift lager secundair onderwijs of tweede graad secundair onderwijs, aangevuld met een ervaring van minstens vijf jaar ten dienste van een gemeente, die nuttig is voor het uitoefenen van de functie.

Het is aan de gemeente om te beoordelen of eerder opgedane ervaring in aanmerking kan worden genomen als “nuttig” voor de functie, doch het spreekt voor zich dat er hoe dan ook een verband dient te bestaan tussen enerzijds de reeds opgedane ervaring en anderzijds de vaststellingstaak waarmee de betrokkene zal belast worden. Zo kan bijvoorbeeld de ervaring van een gemeentelijk personeelslid dat tewerkgesteld is bij de groendienst van de gemeente als nuttig beschouwd worden in het kader van een aanstelling als GAS-vaststeller in de strijd tegen zwerfvuil. Het is daarbij niet vereist dat deze ervaring werd opgedaan in dezelfde gemeente als de gemeente waar de betrokken gemeenschapswacht-vaststeller actueel tewerkgesteld wordt.

Raadpleeg de volgende links om meer te weten te komen over hun opdrachten, opleidingstraject, rechten en plichten, uitdagingen enz.:

• Gemeenschapswacht | Besafe.
  • Wederzijds Respect #3 - Gesprek tussen Jennifer en Aurélien (youtube.com).

Ter info: de AD Veiligheid en Preventie heeft in 2022 de campagne Wederzijds Respect gelanceerd met als doel de relatie tussen de burgers en de veiligheidsberoepen te verbeteren. Deze campagne focust op verbinding als dé manier om het vertrouwen tussen de burger en de veiligheidsberoepen te verhogen. Het versterken van het vertrouwen leidt tot een groter respect, dat op zijn beurt kan bijdragen tot een vermindering van agressie en geweld tussen burger en veiligheidsberoepen. Zoals Minister Annelies Verlinden verklaarde: "Wie elkaar (beter) kent, respecteert elkaar meer".

• De regelgeving voor de verwerking van uw persoonsgegevens zijn vastgelegd in de Algemene Verordening Gegevensbescherming (hierna AVG), die bindend is. Wanneer u een klacht indient bij de gemeente of de politie, zijn zij verantwoordelijk voor de verwerking van uw gegevens.
• De AVG bepaalt uitdrukkelijk dat het voor de overheidsinstanties of voor de overheidsorganen verplicht is om een functionaris voor gegevensbescherming aan te stellen.
• Als u een vraag heeft over de verwerking van uw persoonsgegevens, kan u:
• contact opnemen met de gemeente indien een klacht werd ingediend of kan u zich wenden tot de Gegevensbeschermingsautoriteit.
• contact opnemen met de politie indien een klacht werd ingediend, en meer bepaald met het Controleorgaan op de politionele informatie (hierna COC). Dit is een onafhankelijke federale parlementaire instelling, belast met het toezicht op de politionele informatiehuishouding en tevens de gegevensbeschermingsautoriteit voor de geïntegreerde politie, passagiersinformatie-eenheid en de algemene inspectie van de federale en de lokale politie. Meer uitleg over het COC vindt u hier. Door middel van dit formulier kan u aangifte doen bij het COC.

• Het publiek sensibiliseren aangaande de veiligheid en de criminaliteitspreventie;
• Burgers informeren om het veiligheidsgevoel te verhogen en de bevoegde diensten informeren en de problemen op het vlak van veiligheid, milieu en het wegennet aan deze diensten signaleren;
• Automobilisten informeren over het hinderlijk of gevaarlijk karakter van verkeerd parkeren en hen sensibiliseren met betrekking tot het algemeen reglement op de politie van het wegverkeer en het correct gebruik van de openbare weg, alsook kinderen, scholieren, gehandicapten en ouderen helpen bij het veilig oversteken;
• Toezicht uitoefenen op personen met het oog op het verzekeren van de veiligheid bij evenementen georganiseerd door de overheid;
• Ontradend aanwezig zijn ter preventie van conflicten tussen personen, met inbegrip van de geweldloze tussenkomst bij vaststelling van verbale conflicten tussen personen;
• Schoolgaande kinderen begeleiden die zich in groep, te voet of per fiets, van thuis naar hun school begeven en omgekeerd.

U kunt al deze informatie terugvinden op deze pagina: Opdrachten en werkterrein | BeSafe.

Wanneer u een klacht indient bij de politie, kan u zich ook burgerlijke partij stellen. Door dat te doen, kan u een vergoeding vragen voor de schade die niet gedekt kan worden door uw verzekering. De burgerlijke vordering kan voor de strafrechter worden ingesteld.

Het is van belang het onderscheid te maken tussen een foto nemen waarbij persoonlijke gegevens kunnen worden verwerkt en een foto waarbij dit niet het geval is.

1- Betreft een foto waarbij GEEN persoonlijke gegevens worden verwerkt:

Gemeenschapswachten mogen een foto nemen in het kader van hun uit te voeren takenpakket (bijv. een foto van vandalisme aan straatmeubilair, losliggende tegels in het trottoir, vernieling aan verkeersborden,…).

2- Betreft een foto waarbij persoonlijke gegevens worden verwerkt:

Gemeenschapswachten mogen een foto nemen indien dit gelieerd is aan hun takenpakket.

• Aldus kan een gemeenschapswacht-vaststeller een foto nemen in het kader van vaststellingen die kunnen leiden tot gemeentelijke administratieve sancties, bijvoorbeeld het nemen van een foto van een kentekenplaat bij vaststellingen van inbreuken bij stilstaan en parkeren.
• Echter, voor een gemeenschapswacht die geen vaststeller is, is het niet noodzakelijk een foto te nemen waarin sprake is van persoonsgegevens aangezien dit niet aansluit bij hun specifiek takenpakket.

In ieder geval dient bij het nemen van een foto waarbij persoonsgegevens worden verwerkt steeds de GDPR-regelgeving in acht te worden genomen. Dit wil zeggen dat specifieke maatregelen dienen te worden genomen door:

• De gemeente (bijvoorbeeld: in het gemeentereglement melding maken in welke context gemeenschapswacht-vaststellers een foto mogen nemen, beveiliging van bestanden, het informeren van burgers met betrekking tot verwerking van de foto, enz…)
• De gemeenschapswacht-vaststeller (bijvoorbeeld: het principe van minimalisering – enkel een foto nemen van dat wat relevant is, enz…)

Voor foto’s van personen dient rekening te worden gehouden met het feit dat dit biometrische gegevens kunnen uitmaken, waarvan de verwerking in het kader van de huidige privacyreglementering nog aan stringentere voorwaarden is onderworpen.

Nee. Het recht van verdediging vereist dat de persoon die vervolgd wordt, kennis kan nemen van alle constitutieve bestanddelen van het misdrijf dat hem/haar wordt aangerekend, en dus toegang heeft tot het volledige dossier. Alle nuttige inlichtingen over het slachtoffer worden opgenomen in het dossier. Het betreft over het algemeen de naam en de voornaam, de woon- of verblijfplaats, de geboortedatum en - plaats, evenals het beroep.

• Optreden op een private plaats. Het werkterrein van een gemeenschapswacht is beperkt tot het openbaar domein. De wet spreekt van de openbare weg en openbare plaatsen van de organiserende gemeente. Het begrip "openbaar domein" zou men kunnen omschrijven als deze plaatsen waarvan het gebruik voor allen is bestemd, zonder enige vorm van onderscheid van persoon. Het gaat om wegen, banen en straten, stranden, havens, kerkhoven, ... Op deze algemene regel bestaan er evenwel enkele uitzonderingen, waaronder het veiligheidstoezicht bij evenementen. Dit toezicht kan worden uitgeoefend bij evenementen die georganiseerd of mede-georganiseerd worden door de overheid op het grondgebied van de organiserende gemeente of de begunstigde gemeente, dus ook op plaatsen die niet tot het openbaar domein behoren. Een andere uitzondering op deze algemene regel is de inzet van gemeenschapswachten in provinciale parken. Tevens kunnen gemeenschapswachten worden ingezet voor het uitoefenen van hun opdrachten op de infrastructuur van de openbare vervoersmaatschappijen (De Lijn, NMBS, TEC, MIVB).
• Een gemeenschapswacht mag, met uitzondering van de wettige verdediging en het burgerarrest, geen dwang of geweld uitoefenen tijdens de uitoefening van zijn ambt. Bijgevolg heeft een gemeenschapswacht niet het recht om geweld (zoals pepperspray, een wapenstok enz.) te gebruiken en moet hij steeds verbaal optreden.